Angielski„Przestrzegajcie wszystkiego, co wam przykazałem i przenigdy nawet nie wypowiadajcie imion jakichkolwiek bożków! Oby nikt nigdy nie słyszał ich z waszych ust. Trzy razy w roku będziecie poświęcać mi szczególny czas(*1). Pierwszy raz czyńcie to w Święto Przaśników, jedząc przez siedem dni przaśny(*2) chleb, tak jak wam nakazałem, w wyznaczonym czasie w miesiącu awiw, ponieważ wtedy wyszedłeś z Egiptu. Nie przychodźcie wtedy do mnie z pustymi rękami. Drugi raz uczyńcie to w Święto Żniw, gdy będziecie zbierać pierwociny z tego, co posialiście na polu. Trzeci raz uczyńcie to pod koniec roku, w Święto Zbiorów, gdy już w całości zbierzecie z pól owoce swojej pracy. W te święta – trzy razy w roku – wszyscy mężczyźni mają się zjawić przed moim obliczem, gdyż to ja jestem waszym Panem(*3) i BOGIEM.
Nie składajcie mi w krwawej ofierze zwierząt razem z chlebami wypieczonymi na zakwasie i nie przechowujcie do rana tłuszczu wytopionego z ofiary świątecznej. Pamiętajcie, byście nie gotowali koźlęcia w mleku jego matki. Do mojego przybytku – domu waszego PANA i Boga – będziecie przynosić najwcześniejsze pierwociny plonów waszej ziemi(*4).
Ja ze swojej strony poślę przed wami anioła, by strzegł was w drodze i doprowadził do miejsca, które dla was przygotowałem. Zważajcie na niego i słuchajcie jego głosu. Nie sprzeciwiajcie się mu. On bowiem – z uwagi na uszanowanie świętości mojego charakteru, który będzie miał w sobie(*5) – nie wybaczy wam waszych przewinień(*6). Jeśli będziecie pilnie słuchali jego głosu i uczynicie wszystko, co powiem wam przez niego, stanę się wrogiem waszych wrogów i będę sprzeciwiał się tym, którzy wam się sprzeciwiają. Mój anioł pójdzie przed wami i doprowadzi was do ziemi Amorytów, Chetytów, Peryzzytów, Kananejczyków, Chiwwitów i Jebusytów, których ja wytępię.
Nie oddawajcie hołdów ich bożkom ani im nie służcie. Nie postępujcie jak te ludy. Zamiast tego zburzcie i skruszcie doszczętnie posągi ich bożków. Będziecie służyć tylko mnie – waszemu PANU i Bogu(*7) – a wtedy Ja będę błogosławił wasz chleb i wodę. Oddalę również od was choroby. W kraju, gdzie zamieszkacie, wszystkie kobiety będą płodne i żadna nie poroni. Uczynię wasze życie pełnym i długim.” (Wj 23,13-26 NPD).
*
„Mojżesz wykuł więc dwie tablice kamienne, podobne do pierwszych. Wstał wcześnie rano i zabierając je ze sobą, wszedł na górę Synaj – tak jak rozkazał mu PAN.
Wtedy PAN zstąpił tam w obłoku. Następnie PAN zatrzymał się przy Mojżeszu i zawołał go po imieniu. Gdy PAN już przeszedł obok Mojżesza ten zawołał:
― PANIE, PANIE, Ty jesteś naszym(*8) Bogiem(*9)! Jesteś niezwykle cierpliwy, miłosierny i litościwy, daleki od gniewu, pełen łaski i prawdy! Tysiącom okazujesz swoją miłość i łaskawość! Jesteś gotów przebaczać winy zaciągnięte przez grzech i występek, chociaż żaden grzech człowieka nie uchodzi kary, a jego skutki mogą zaciążyć na jego synach oraz wnukach i mogą się ciągnąć, aż do trzeciego i czwartego pokolenia(*10)!
Następnie Mojżesz, oddając Bogu hołd z twarzą przy ziemi, poprosił:
― Panie(*11), jeśli znajduję łaskę w Twoich oczach, to proszę, abyś to Ty, a nie Twój anioł, szedł z nami(*12). Jesteśmy bowiem ludem hardym, o twardym karku, który łatwo dopuszcza się występków i potrzebujemy, abyś wybaczał nam nasze winy i grzechy oraz uczynił nas częścią swojego dziedzictwa(*13).
Wtedy Bóg tak mu odparł:
― Zgoda, zawieram zatem z wami przymierze. Na oczach całego ludu dokonam takich cudów, jakich dotąd nie widziała Ziemia ani żaden naród. Cały lud, do którego należysz i ty, zobaczy moje działanie – dzieło waszego PANA. To, czego dokonam za waszym pośrednictwem, będzie straszliwe. Przestrzegajcie zatem tego, co wam dziś nakazuję, a ja wypędzę przed wami Amorytów, Kananejczyków, Chetytów, Peryzzytów, Chiwwitów i Jebusytów. Strzeżcie się jednak, byście nie zawierali przymierzy z mieszkańcami ziemi, do której wejdziecie, gdyż stałoby się to dla was zdradliwą pułapką. Zburzcie ich ołtarze i skruszcie posągi, a wszystkie aszery(*14) wyrąbcie toporami.
Nie będziecie oddawać pokłonu żadnym bóstwom, gdyż ja, PAN, jestem Bogiem Zazdrosnym(*15).” (Wj 34,4-14 NPD).
══════════
(*1) Na skutek tego polecenia również w czasach Jezusa każdy Izraelita trzy razy w roku był zobowiązany udać się w pielgrzymce do świątyni w Jerozolimie.
(*2) Czyli niekwaszony.
(*3) Hebr. Adonai.
(*4) Hebr. Elohim.
(*5) Dosł. „gdyż moje imię będzie w nim”.
(*6) To sformułowanie odnoszące się do anioła sprawiło, że Mojżesz po przemyśleniu raz jeszcze Bożego polecenia, postanowił negocjować z Bogiem, aby sam Najwyższy, a nie anioł, poszedł przed nimi. O tej rozmowie czytamy w Wj 34,7 nn.
(*7) Hebr. Elohim.
(*8) Inni tłumaczą „wasz”, jednak kontekst nie uprawnia do tego. Mojżesz znajdował się na szczycie góry Synaj, daleko od całego ludu. Objawieniu Boga towarzyszyły grzmoty, błyskawice i trąby (por. Hbr 12,18-21) więc nie było najmniejszej nawet szansy, by głos Mojżesza mógł być słyszalny dla Izraelitów. Dlatego słuszne wydaje się potraktowanie tej wypowiedzi Mojżesza jako jego deklaracji wiary złożonej wobec Boga w imieniu ludu.
(*9) Hebr. JHWH EL.
(*10) Niektórzy tłumacze przekładają ten tekst sugerując, że Bóg każe czyny ojców na ich synach, wnukach i prawnukach, aż do trzeciego i czwartego pokolenia. Jednak Jezus w J 9,3-5 wyjaśnia, że taki pogląd nie jest słuszny. Potwierdza to również Apostoł Paweł w Rz 14,12. Każdy sam zda sprawę przed Bogiem tylko z własnych grzechów, jednak środowisko, jakie jest tworzone przez grzech każdego człowieka oddziałuje na wszystkich dookoła niego. Taki „grzech kładący się cieniem na całych pokoleniach” czy też „przekleństwo pokoleniowe” jest procesem, który jest bardzo łatwo zobaczyć w każdej społeczności, w każdym czasie historii. Jest to oczywista konsekwencja społeczna grzechu.
(*11) Hebr. Adonai.
(*12) Mojżesz odnosi się do zapowiedzi Boga odnotowanej w Wj 23,20-23. Tam Bóg zapowiedział, że anioł posłany przez Niego nie wybaczy Hebrajczykom ich nieposłuszeństwa, jeśli takie by się pojawiło.
(*13) Mojżesz doskonale znał naturę Izraelitów i wiedział, że będą odstępować od przymierza z Bogiem. W końcu imię Izraela znaczy „walczący z Bogiem”. Dlatego tak bardzo nalegał, by sam Bóg był ich przewodnikiem, gdyż w Jego mocy i gestii jest miłosierdzie i przebaczenie. Zmiana w domenie przymierza, na którą przystał Bóg, miała kolosalne znaczenie dla Izraela. Ma ona również niezwykły wymiar chrystologiczny. Apostoł Paweł w 1 Kor 10,4 zapisał, że duchową Skałą (Opoką), która towarzyszyła Izraelitom na pustyni był sam Chrystus. Zatem Bóg JESTEM, JAKI JESTEM (hebr. EHJE ASZER AHJE), przez Żydów zwany również Bogiem JHWH, który towarzyszył im w drodze do ziemi obiecanej, jest tą samą Postacią Osobową, tym samym Duchowym Bytem (por. J 4,24), który objawił się w ciele jako Jezus z Nazaretu, zwany Chrystusem. O Nim mówił także Szczepan (por. Dz 7,35-38) przed arcykapłanem i Najwyższą Radą (Sanhedrynem) w mowie, po której został ukamienowany. Także Apostoł Jan wykazaniu Boskości Jezusa Chrystusa poświęcił całe przesłanie Dobrej Wiadomości w relacji Jana.
Współczesnego nie-Żydowskiego czytelnika Biblii może zaskakiwać zarówno pewna natarczywość jak i swoista intymność Mojżesza w obcowaniu z Bogiem. Jednak dla Żydów nie jest to nic rażącego. Taki rodzaj duchowości jest rozpowszechniony wśród wierzącej części tego narodu. W podobny sposób, wiele wieków później, modlił się cadyk Lewi Izaak z Berdyczowa, przywódca chasydów polskich i rosyjskich z przełomu XVIII i XIX w. Pewnego razu zwrócił się on do Boga następującymi słowami: „Panie Wszechświata, jesteśmy występni. Mamy bardzo wiele grzechów, Ty zaś masz mnóstwo przebaczenia. Chciałbym zatem zaproponować Ci pewien interes. Zamieńmy się – nasze grzechy za Twoje przebaczenie! A gdybyś pomyślał, że taka zamiana to nie jest dobry interes, wówczas odpowiedz mi na pytanie: «Co byś zrobił ze swoim przebaczeniem, gdybyśmy my nie mieli grzechów»”?
(*14) Aszera – bogini ugarycka Athirat (’Aṯirat) znana również pod imionami Aszirat i Elat. Uważana była za „matkę bogów”. Utożsamiano ją także z Wenus i dlatego tytułowano ją „Jutrzenką” oraz „Gwiazdą zaranną”. W mitologii ludowej (także hebrajskiej) uważano ją za żonę El (Boga), a później za żonę Baala (Pana). Dla Żydów (w znaczeniu wyznania) Aszera była jednym z bóstw obcych, cudzoziemskich, których czczenie obłożone było karą śmierci (por. Pwt 16,21-22; 17,2-5;18,20). Kult Aszery zwalczała szczególnie reforma Jozjasza. W Biblii jest wymieniana 48 razy, przy czym nazwa odnosiła się zarówno do bogini, jak i do steli świątynnej, słupa kultowego. Salomon, u schyłku życia, pod wpływem swych pogańskich żon kazał wybudować świątynię Aszery (Asztarte). Przynajmniej jedna z jego żon była wyznawczynią jej kultu (por. 1 Krl 11,4-5). Księga Jeremiasza opisując kult Królowej Niebios prawdopodobnie odnosi się właśnie do Aszery. Pojawia się ona w licznych źródłach (nie tylko semickich). W akadyjskich jest znana jako Aszratum/Aszratu, w hetyckich jako Aszerdu(s), Aszertu(s), Aserdu(s) lub Asertu(s). Tysiące wotywnych figurek Aszery odkryto na terenie całego Kanaanu, co świadczy o jej ogromnej popularności pośród zwykłego ludu (informacja wg Wikipedii https://pl.wikipedia.org/wiki/Aszera – dostęp 3-04-2021).
(*15) Hebr. El Kanna.
